Toksoplazmoza wrodzona rozwija się w wyniku zarażenia zarodka lub płodu. Do zakażenia może dojść przede wszystkim w przypadku, gdy matka sama zarazi się toksoplazmozą (nabytą) tuż przed zajściem w ciążę lub już w czasie ciąży. Tylko bardzo rzadko toksoplazmoza wrodzona rozwija się w wyniku wtórnego uaktywnienia się zarażenia u matki - np. w przypadku AIDS, czy w toczniu.

Zarażenie się ciężarnej kobiety toksoplazmozą wywołuje zapalenie łożyska. W ten sposób pasożyt (Toxoplasma gondii) może przeniknąć do płodu.

Schemat zarażenia wrodzonego:
Matka ==tachyzoity przez łożysko==> płód

Należy jednak pamiętać, że zarażenie się kobiety w ciąży toksoplazmozą nie oznacza, że choroba na pewno przeniesie się na płód. Gdy szybko zastosuje się prawidłowe leczenie ryzyko zarażenia płodu jest minimalne. Mimo to choroba jest bardzo niebezpieczna, bo trudno samemu zdiagnozować swoje zarażenie chorobą (u ludzi przebiega ona w 99,6% przypadków bezobjawowo).

Ryzyko zrażenia dziecka toksoplazmozą wzrasta w kolejnych miesiącach ciąży, gdyż wraz z czasem zwiększa się przepuszczalność łożyska, przez które pasożyty dostają się do organizmu nienarodzonego dziecka. Jednocześnie wraz z zaawansowaniem ciąży maleje ryzyko wystąpienia poważnych wad u dziecka.


Objawy zarażenia płodu toksoplazmozą są zależne od trymestru ciąży, w którym doszło do zarażenia matki.

W pierwszym trymestrze ryzyko przeniknięcia pierwotniaka do płodu wynosi 25%. Wówczas prawdopodobieństwo powstania poważnych wad wrodzonych wynosi aż 75%. Z reguły powstałe wady prowadzą do poronienia samoistnego lub do obumarcia wewnątrzmacicznego.

Możliwe konsekwencje zarażenia dziecka toksoplazmozą w pierwszym trymestrze:
- poronienie,
- przedwczesny poród,
- znaczne uszkodzenia narządów wewnętrznych.

W drugim trymestrze ryzyko przeniknięcia toksoplazmozy wynosi nieco więcej, bo 50%. Jednak maleje prawdopodobieństwo powstania wad rozwojowych - występują one w 50% przypadków.

Możliwe konsekwencje zarażenia dziecka toksoplazmozą w drugim trymestrze:
- małogłowie,
- wodogłowie,
- zwapnienie śródmózgowe (z towarzyszącym opóźnieniem rozwoju umysłowego dziecka),
- zapalenie śródczaszkowe,
- padaczka,
- niedorozwój umysłowy i psychomotoryczny,
- uszkodzenia gałki ocznej (siatkówki i naczyniówki),
- triada Sabina i Pinkertona (czyli połączenie małogłowia i/lub wodogłowia z zapaleniem siatkówki oraz naczyniówki i ze zwapnieniem śródmózgowia).

W trzecim trymestrze ryzyko przeniknięcia pierwotniaka do płodu jest największe i sięga 65%. Jednak prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych chorób wynosi zaledwie 5%.

Możliwe konsekwencje zarażenia dziecka toksoplazmozą w trzecim trymestrze:
- objawy uogólnionego zarażenia: powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie płuc, zapalenie mózgu, żółtaczka, małopłytkowość, niedokrwistość, biegunka,
- częściej występują – niewielkie zmiany w mózgowiu lub gałce ocznej.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że niektóre objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego nie ujawniają się od razu. Niektóre z nich można zaobserwować dopiero w 3-12 miesiącu życia dziecka. Tymczasem zmiany w gałce ocznej mogą się ujawnić u dziecka nawet dopiero w wieku kilku lub kilkunastu lat. Z reguły wszystkie wady ujawniają się najpóźniej do 20 roku życia dziecka.

Jeśli planujesz poczęcie dziecka lub już jesteś w ciąży koniecznie przebadaj się na toksoplazmozę. Tylko wcześnie rozpoczęte leczenie daje szanse dziecku na życie i zdrowie.
- Dla 1% płodów zarażenie toksoplazmozą powoduje śmierć dziecka.
- U 4% dzieci odnotowywane są uszkodzenia narządu wzroku.
- W przypadku, gdy choroba u dziecka nie zostanie rozpoznana i nie jest leczona wówczas mogą wystąpić choroby ośrodkowego układu nerwowego, narządu wzroku i słuchu.

Zobacz również: objawy toksoplazmozy nabytej.